स्मृतिका पन्नाहरु

-Ram Prasad panta " Anjan Banbasi" दिन असोज २७ गते विहान हुनु पर्छ विहान कामहरु सकेपछि नेपालको समाचार हेर्नु पर् यो भन्दै कम्प्यूटरमा बस्छु आफ्नो डियुटी रातिमा भएकोले विहानै समाचार हेर्ने गर्दछु केहि नेपालका समाचार साईटहरु खोल्दै जान्छु प्रमुख समाचार जताततै विषय राष्ट्रिय झण्डा फेरिनु पर्छ भन्ने माओबादीको माग हेर्दा केहि जस्तो लागेन समाचारहरु पढ्दै जादा कता-कता नेताहरुलाई गालि मात्र गर्न आयो मनले मानेन ति नेताहरुसँग रिसमात्रै आयो परापूर्वककाल देखि रहँदै आएको ´झण्डा आखिर परिवर्तन चाहि किन गर्नु पर्ने भएछ पूर्खाले हामीलाई निशानी स्वरुप छोडेर गएको हाम्रो त्यही निशानी माथिको यो प्रहार मलाई असहय भयो हामी नेपालीको रौं-रौंमा रगत सरी दौडिरहेको हाम्रो यो निशानी माथि आक्रामण गरेको छ माओवादीले यो अझैँ पनि विश्वास लागिरहेको छैन । रातो र चन्द्र सूर्य अंकित झण्डा पूर्खाले दिएको यो निशानि माथि किन माओबादी आज आँखा लगाउँदै छ त किन बारम्बार राष्ट्रिय अम्मिता माथि आक्रमण गरिरहन्छ यस्तै प्रश्नहरुले डेरा जमाएको छ कहिले पशुपतिनाथ कहिले विभिन्न मुर्ति त कहिले राष्ट्रिय गौरवमा हुदा-हुदा अब राष्ट्रिय झण्डा आज उसलाई कुन चाहि परिवर्तनको भुतले समाएको छ के टाई र सुट लगाउदैमा नयाँ परिवर्तन आई हाल्छ त हिजो जङ्गलमा रमाउने स्याल आज शहर पसेको छ अनि उ तर्सिएको छ थाहा छैन उसलाई के गर्न हुन्छ अनि के गर्न नहुने हो भनेर सायद जङ्गलीपन अझैँ बाँकी नै छ । हिजो यहि माथि उल्लेखित गित आउदै हिड्ने माओवादी आज यसैको निशानी मेट्ने कोसिसमा लागिपरेको छ राखिर किननेपालको राष्ट्रिय झण्डा एक मात्र चारकुने आकार नभएको राष्ट्रिय झण्डा हो सबैलाई थाहा भएकै कुरा हो अहिलेको झण्डा अन्तराष्ट्रिय स्तरमा नै विषेश महत्व राख्दछ । नेपालको जस्तो ´झण्डा विश्वको कुनै पनि देशको झण्डा भन्दा फरक छ यो पनि बु´झदा हून्छ कि यो कुनै राजाले प्रयोग गरेको झण्डा होईन झण्डा दुई त्रिकोण मिलेर बनेको छ । माथिल्लो त्रिकोणमा अर्ध चन्द्र र तल्लोमा सुर्य छ जसले आकाशमा चन्द्र र सूर्य रहुन्जेल नेपाल रहिरहेको कुरा जनाउदछ निलो किनारा शान्तिको प्रतिक हो अनि सिमि्रक रङ नेपालको राष्ट्रिय रङ हो यिनैको समिश्रण हो हाम्रो देशको झण्डा मौलिक पहिचान बनाउने झण्डा फर्नु हुदैन साथै कुनै पनि राष्ट्रियतासँग जोडिएको कुनै पनि कुरा कसैको हिटले त्यो परिवर्तन हुनुहुदैन माओवादी किन हर कुरामा राजतन्त्रको अवशेषको कुरा लागि अगाडि ल्याउछ किन अझैँ पनि विश्वास भएको छैन नेपाली जनताले राजतन्त्रलाई जरादेखि उखेलेर फालेको नेपालीमा उखान छ खै केलाई बारम्बार कोट्यो भने त्यो पनि गन्हाउछ रे सुतेको बाघलाई बारम्बार जिस्कायो भने त्यसले आक्रमण गर्दछ भन्ने थाहा हुदा हुदै पनि किन त्यसलाई बारम्बार जिस्काई रहने अनि हरेक परिवर्तनसँग ब्राम्हणबादको कुरालाई अगाडि ल्याउने के प्रचण्ड बाबुराम ब्राम्हण होईन आज माओवादीले झण्डा परिवर्तन गर्नू पर्छ भन्दैछ भोलि अर्का समुहले अर्का राष्ट्रिय गरिमाको विषयलाई परिवर्तनको प्रस्ताव अगाढि ल्याउने छ के जुन समुहले जस्तो प्रस्ताव अगाढि ल्याए पनि त्यसलाई परिवर्तन गर्दै जाने हो भने भोलि पुरा देश नै परिवर्तनको कुरा अगाडि आएमा के यो गर्नु तयार छ वास्तवमा माओवादीसँग झण्डा परिवर्तनको विषयमा उठान गर्नुको पछाडि कुनै पनि स्पष्ट आधारहरु छैन यो त राष्ट्रपति र प्रधानसेनापति प्रकारणलाई जनताको आँखा छारो हालेर त्यो मुछालाई पाखा लगाउने प्रयास स्परुप आएको अंश हो सबै परिवर्तनलाई ब्राम्शणबाद राजतन्त्र र हिन्दूत्व को गन्ध आयो भन्दै माओवादी कुन परिवर्तनको कुरा गर्दैछ आखिर माओवादीले कस्तो परिवर्तन चाहिरहेको छ के माओवादीसँग त्यसको स्पष्ट आधारहरु छन् कि त्यो जनताको आँखा छारो मात्र हाल्ले काम मात्र गरिरहेको छ । के राष्ट्रिय महत्वका कुराहरु परिवर्तन गर्दैमा देश परिवर्तन हुन्छ के राष्ट्र सम्पति सक्दैमा देशले मुहार फेर्छ माओवादीसँग भएको मात्र कुतर्क हो राजतन्त्रको गन्ध आयो र हिन्दूहरुको मात्र ´ण्डा जस्तो देखियो कहिले पशुपति नाथ कहिले कुन नाथ भन्दै माओवादीले यो बहसलाई अगाडि बढाउनको कारण केवल विवाद निम्त्याएर अगाडि बढिरहेको जातिय खाडल थप बढाउदै लैजाने मनसाय मात्र देखिएको छ हैन भने संयूक्त राष्ट्रसंघ देखि विश्वका धेरै राष्ट्रले वाहीवाही गरेको विशिष्ट पहिचान बनाउन सफल राष्ट्रिय झण्डा किन परिवर्तन गर्न आवश्यक पर् यो अब नेपालको नाम पनि त परिवर्तन गर्नु पर् यो नि त यो पनि त हिन्दूत्व र राजतन्त्रसँग मेल खान्छ होला नि त किनकी कता हो मैले पढेको थिए कि नेपाल भन्ने नाम चाहि ने भन्ने ऋषिले पालन गरेकोले त्यसलाई नेपाल भनिएको अब यहाँ ऋषिले त हिन्दू भन्ने देखिन्छ नि त्यसो हो भने के नेपाल नै परिवर्तन गर्न तिर पनि त लाग्नु पर् यो नि त होईन र यि र यस्ता परिवर्तन चाहने हो भने माओवादी आफु पहिला परिवर्तन हुन पर्छ त्यस पछि यि र यस्ता परिवर्तनको सपना देख्दा हुन्छ त्यो पनि सपनामा । जस्लाई राष्ट्र राष्ट्रियता के हो भन्ने कुराको कुनै ज्ञान नै छैन उसको मुखबाट राष्ट्र राष्ट्रियताको कुरा आउनु आफैमा हाँसोको पात्र बनिरहेको छ । परिवर्तन गर्नु नै छ भने परिवर्तन गर आफ्ना ति कार्यक्रर्ता जो आज पनि सामजको कलङ्गको विल्ला भिरिरहेका छन् परिवर्तन नै गर्ने हो भने जनताको सामु ल्याउन पर्ने हौ ती हत्याराहरु जसले विरेन्द्र शाह रामहरि श्रेष्ठ जस्ता निर्दाष जनताको ज्यान लिएका छन् के तिनीलाई जनताले सजाय दिन नपाउने अनि कुन नागरिक सर्वोच्चताको कुरा गर्दैछौ खै के नै गर् यौ जवसम्म पदमा थिए कटुवाल तब सम्म सलाम खादै हिड्यौ कुन नागरिकको सर्वोच्चताको कुरा गरेको हो ति वाईसिल र अरु आफ्ना भातृसंगठनको लागि नागरिकको सर्वोच्चताको कुरा गरेको हो भने चाहिएन हामीलाई त्यो नागरिकको सर्वोच्चता त्यो विल्ला त्यहि आफ्ना कार्यकर्ता लागि लगाईदिनु जो माओवादी जनता सम्झिन्छ । नेपाली जनताले यसरी नै परिवर्तनको लहरलाई निरन्तरता दिने हो भने याद गर्नु यि नेताहरुलाई पनि परिवर्तन गर्नेछन् नेपाली जनताले पहिले राजा परिवर्तन गरे फेरि राष्ट्रिय चिन्ह परिवर्तन गरे प्रजातन्त्रलाई परिवर्तन गरी गणतन्त्र ल्याए देशको संविधान परिवर्तन गर्नको लागि संविधान सभाको निर्वाचन गरे यि र यस्ता पाराले परिवर्तन गर्नु पर्ने हो भने नेताहरुले हामीलाई परिवर्तन गर्नु अघि यहि नेपाली जनताले नेताहरुलाई परिवर्तन गर्ने साहस गर्ने छन् ।आज खै ति नागरिक जो देशभक्ति नागरिक हूँ भन्द कहा गए ति आवाजहरु जुन देशको कुनै पनि बेला आच आयो भने त्यसको प्रतिकारमा आवाज उठाउने छु भन्ने ति नागरिक आज किन कान तेल हालेर बसिरहेको छ परिवर्तनहरु त धेरै नै आएको हो नेपाली जनतामा हिजो हृतिक रोशनले नेपाल मन पर्दैन भन्यो रे भन्ने हल्ला माथि राष्ट्रको निमित्त ज्यान दिने नागरिक आज सुस्ता भारतको भुमिमा परिणत हुदा पनि किन हात बाधेर बसेका छन् हिजो भारतीय विस्तारबादको विरुद्धमा आन्दोलन गर्ने स्वयम माओवादी कुन कार्यक्रम गरेर विरोध गर् यो माओवादीको ति वाईसिएल खै त सुस्ता बचाउनको लागि तयार भएको कि सुस्ता नेपाली भुमि थिएन आज राष्ट्रिय अस्मिला माथि आच आउदा पनि किन केहि आवाजहरु निस्किदैन आज किन ति आवाजहरु निस्किनबाट हिचकिचावाट हुदैछ के ति आवाजहरु देश हितमा नआउने भयौ सकेको हो त के ति आवाजहरु अबका दिनमा नआउने भएकै हो भने जाग अनि उठ आज फेरी यो राष्ट्र माथि तिम्रो त्यो आवाज र योगदानको महशुस हाम्री नेपाल आमालाई चाहिएको छ । बारम्बार हुने यस्ता राष्ट्रिय गरिमा माथि हुने आक्रमणको अन्तय हुनु पर्दछ । आजैबाट यस्ता राष्ट्रिय गरिमामय बस्तुहरुको हामीले संरक्षण गर्न सकेनै भने हामी आगामी पिढिलाई के दिने के छ हामीसँग उनिहरुलाई दिनको लागि के हामीले तस्बिरमा देखाउने कि यो हाम्रो राष्ट्रिय महत्वमा कुराहरु लागि । हे नेताहरु जो अनेक कुर्तक गरेर राष्ट्रिय अस्मिता माथि आँच आउने कार्य जहाँ कतैबाट हुन्छ भने त्यसलाई नेपाली जनताले कदापी माफि दिने छैन् यि चिल्ला कुरामा अब कुनै पनि नेपाली जनता लाग्ने छैन् आफ्नो देश आफ्नो पहिचान माथि कुनै पनि प्रहार हुन्छ भने त्यसको प्रतिकार गर्न नेपाली जनता फेरि पनि सडक तताउन सक्षम छन् यो न भुलौ कि कैयौ यस्ता आन्दोलन नेपाली जनताले जितेका छन् ।नेताहरुको यो खुट्टा तानातानको यो प्रवृत्तिले आज नेपालको आर्थिक सामाजिक राजनितिक शैक्षिक क्षेत्रमा ठुलो असर पुर् याईरहेको छ विकास यो त ´नै दयनिय अवस्थामा पुगेको छ देशमा विकासको नाममा केहि भएको छैन संसद् जुन देशको सम्पूर्ण विकासको थलो हो त्यो कति दिन अवरोध भयो यो नेपाली जनतालाई पनि थाहा नहोला । आखिर संसद आवरोध किन हुन्छ यहि तरीकाबाटै संसद् चल्ने हो भने के अबको ९ महिनामा नेपाली जनताले नयाँ संविधान पाउलान् त के ति सभासद्हरु नयाँ संविधान बनाउन कि्रयाशिल छन् त कि विदेश भ्रमण मो´ मस्तिमा ने गहिरहेको छ अबको ९ महिनामा नयाँ संविधान नआए त्यसको जिम्मेदारीको त अनि सोचेका छैन त्यो बेला देश कुन स्थितिमा पुग्ने छ देशलाई नयाँ निकास दिएर देश विकास तिर लाग्दै आर्थिक क्रान्तिमा लाग्नु पर्नेमा कुनै न कुनै वखाडा निकालेर संसद् अवरोध गर्नु भन्दा अरु नयाँ काम केहि पनि भएन माओवादी हिजो नागरिक सर्वेच्चाता र राष्ट्रपतिको कादम भन्दै आन्दोलन गर्दै संसद् अवरोध गर् यो अब थाहा हुदै गयो कि यो आन्दोलनको पनि परिणम त्यहि पुराना आन्दोलन जस्तै हुने भयो भन्ने अनि माओवादीले फेरि नयाँ बखडा निकाल्यो राष्ट्रिय गरिमामा हात हालेर । के माओवादीसँग कुनै मुद्धा नै नभएको हो त राजनितिक गर्नको लागि हिजो सरकारमा नहुदा वेपत्ता नागरिकको खोजी हुनुपर्दछ भन्ने तिनै नेताहरु जब सरकारमा गए त्यसको नाम मात्रै पनि आएन खोज्ने काम त कता हो कता खै त ति वेपत्ता नागरिकहरु हुन त नेपालमा कुनै सरकार आए पनि हुनुवाला त केहि हैन त्यहि पनि माओवादी एक पृथक वातावरणबाट आएको हो भन्ने जनतालाई लागेको थियो र जनताले भेट गरेर उसलाई सबै भन्दा ठुलो दलको रुपमा संसदमा पूर् याए तर जुन जोगी आए पनि कानै चिरिएको भने जस्तो जुन नेता वा पार्टिलाई संसद्मा पुर् याए पनि जनताको हातमा त्यहि पिडा र दुख भन्दा अरु कुनै पनि पार्टि वा नेताले दिन सकेन ।

त्यस समय शायद उ त्यही आठ-नौ वर्षको थियो होला। घरमा बिहेको धुम-धाम थियो। बिहे त उसको दाजु लाक्पाको थियो। तर परोक्ष रूपमा त्यो बिहे उसको पनि थियो। उसलाई त्यो के थाहा। बिहे त दाजुको भइरहेको थियो। उसको होइन। सात भाइमा उ सबैभन्दा कान्छो। बिहे भएको हो दाजु लाक्पाको। दाजु लाक्पाको उमेर त्यही 30-को थियो। 30 वर्षको उमेरसम्म लाक्पाको बिहे किन भएन भने उनीहरूको बाबु थुब्देनलाई बिहेको क्रम रोक्नु पर्छ भन्ने ज्ञात नै कहाँ भएको थियो र जब बाबुको उमेरले पचास नाग्यो तब मात्र उसले बिहे गर्ने आफ्नो अभियान रोक्यो। उ शिथिल बनेको थियो। उसको शरीर छिया-छिया भएको थियो। 17 वटा उसले भित्र्याएको थियो। काजी थुब्देनले परम्परा र धर्मको पालन गर्नेक्रममा 17 वटी भित्र्याए छ। बाबु थाकिसकेपछि मात्र पालो आएको हो लाक्पाको। अब लाक्पाले कतै बाबुको परम्परालाई अघि त लगाउने होइन... परम्परा अनुसार तीन-चारवटी त ल्याउनु नै पर्छ। काजी परिवारको मान-सम्मानको कुरो हो।लाक्पाले तीन महीनाको लामो यात्रापछि सात डाँड़ा पारी गएर भाउजू लिएर आएको छ। नथुला भञ्ज्याङ पारीको देश ल्हासाबाट उसले डोमालाई बिहे गरेर ल्यायो। डोमा गुम्बाकी पुजारी झैं स्वच्छ देखिन्छे। हिमालको चमक झैं कान्तियुक्त उसको रूप छ। कति सुन्दर छ डोमा, डोल्मा झैं। सुनाखरी फूलको सुन्दरता छ उसको रूपमा। आफ्नो लोग्नेभन्दा 13 वर्ष कान्छी। डोमा 17 की हो। लाक्पा 30-को। बाबु-आमाले सात हिमाल पारीको लोग्नेलाई दिएर पठाएपछि ल्हासाको सुन र सुन्दरता लिएर उ आएकी हो।लाक्पाको शरीरलाई छ्याङले गलाइसकेको छ। बिहानदेखि नै छ्याङ लिने लाक्पाको बानी त्यही 13-14 –देखि नै बसेको हो। भैंसीको जत्रा ठूल्ठूला उसका आँखा सधैं मातेको हुन्छ। उसको अनुहार सनै सनै डढ़न थालेको छ। यात्रामा उ थाक्छ। उसको स्वरमा एक प्रकारको रूखोपन छ। उसको बोलीमा निराशा झल्कन्छ। यो मान्छेको शरीरमा कुनै ताकत छ के... डोमालाई बाटोमा नै शंका लागेको थियो। तर के गर्ने जीवन नै उसँग बिताउनु छ। बाबु-आमाले दिए। आखिर सात गाउँको काजीको छोरो हो लाक्पा।डोमाले लाक्पाको घरमा आएपछि देखी उसले सातजनासित जीवन बिताउनु रहेछ। लाक्पाका भाइहरू सेराप, छिरिङ, गिर्मी, नाम्गेल, टाशी र क्रर्मा। कर्मा त्यही आठ-नाैको रहेछ। अरू पाँचको उमेर बिहेको लायक भइसकेको रहेछ। टाशीको उमेर त 18 रहेछ। जेठीका सन्तान सात भाइ। 17 वटी मध्ये पाँच वटी मरिसकेछन्। जेठी पनि मरिछ। मरेकाहरूमा तीनवटीका सन्तान थिएनन्। साैताहरू धेर भएर 5 वटी त एक-दुइ महीना बिताएर काजी लेण्डुपलाई छाड़ेर पोइल गइसकेका छन्। रहल सासूका कुल 25 जना सन्तान छन् 14 छोरी, 11 छोरा। तर धर्म अनुसार डोमाले सात भाइसित जीवन बिताउनु पर्ने छ। परम्परा के छ भने जेठोले बिहे गरेर ल्याएकी स्वास्नी सबै भाइहरूकी स्वास्नी हुन्छे। पहिलो सन्तान जेठोको, देस्रो माइलोको, तेस्रो साइलोको....। यही क्रम चलिरहन्छ। फेरि माइलोले बिहे गरेर ल्याएकी स्वास्नीचाहिँ जेठाकी स्वास्नी हुन्न तर उ मुनीका अरू भाइकी स्वास्नी हुन्छे। डोमाले पनि परम्पराको पालन गर्नुपर्ने छ। उसले पनि आफ्ना देवरहरूको बिस्तर तताउनु पर्नेछ।वर्ष दिनपछि डोमाको एउटा छोरो जन्मियो। परम्परा अनुसार छोरो बाबु लाक्पा भएको थियो। तर नवजात शिशुको बाबु को हो डोमालाई पनि थाह थिएन। प्रत्येक रात उसले लोग्ने फेरेकी थिई। तर योचाहिँ पक्का थाह थियो नवजात शिशु लाक्पाको विर्यको फल थिएन। किनभने लाक्पामा पाैरूष्य क्षमता नै थिएन। उ शिथिल थियो। नामकी स्वास्नी थिई डोमा उसकी। लाक्पालाई पनि छोरो आफ्नो विर्यको होइन भन्ने कुराको राम्रोसित ज्ञान थियो। धर्म र परम्परालो छोरो उसलाई दिएको थियो। यस एक वर्षको अन्तरालमा डोमा अब बिस्तारै सबैकी भाउजू भइसकेकी थिई किनभने सेराप, छिरिङ, गिर्मी, नाम्गेल र टाशीले पनि बिहे गरिसकेका थिए। अब उ नितान्त लाक्पाकी स्वास्नी भएकी छ। अब उसले रात-बिरात आेछ्यान साट्नु पर्दैन। उ लाक्पाकी प्यारी स्वास्नी भएकी छ। शिथिल लाक्पालाई उसले छोरो दिएर ठूलो गुण लगाएकी छ। कर्मा अझै सानो छ। डोमाले दिनदिनै छोरोको लालन पोषण गर्न थाली। कान्छो देवरको पनि उ खुब ख्याल गर्छे। आफ्नो छोरोको भन्दा धेर याद गर्ने गरेकी छ। समयमा खान-पान सबै उसले हेरिरहेकी छ। आमाले गर्नुपर्ने सबै काम उ गरिरहेकी छ। कर्मा पनि भाउजु भनेपछि हुरूक्क हुन्छ। डोमाबिना खाना खाँदैन, कर्मा। सुत्न पनि डोमा नै चाहिन्छ। बीस वर्षकी डोमालाई आफ्नो लोग्ने लाक्पासित सुत्नुभन्दा किशोर कर्मासित सुत्न आनन्द लाग्छ।दिन बित्तै गए। डोमाको छोरा काटुक पनि ठूलो हुँदै गयो भनो काका कर्मा पनि दिनदिनै जवान भइरहेको छ। कर्माको पुष्ट हुँदै आएका पासुला सुम्सुमाउन पाउँदा डोमालाई जुन आनन्द लाग्छ त्यो कहाँ लाक्पाबाट हुन्छ र। आफ्नो छोरो काटुकलाई भन्दा बढ़्ता माया गर्छे डोमा, कर्मालाई। कर्मासितको सआनन्दले डोमा दिन दिनै हँसिलो बन्दै आएकी छ। वास्तवमा डोमालाई कर्माको असाध्य माया लाग्न थालेको छ। उ कर्मालाई जिस्काउँछे। म्वाई खान्छे। कर्मा पनि भाउजू भनेपछि हुरूक्क हुन्छ। भाउजू बिना रहँदैन।बिस्तारै कर्मा पनि 16 वर्षको भयो। उसको हृष्टपुष्ट शरीरमा डोमा पुरुष देख्न थालेकी छ। आफ्नो लोग्ने लाक्पासित उसले छटपटाएर रात बिताएकी छ। लोग्नेबाट प्रत्येक रात उ तिरस्कृत छ। उसलाई लाग्छ लोग्नेका कसिला पाखुराले उसलाई प्रत्येक रात कुज्याएर राखोस्् तर लाक्पामा यो सामर्थ कहाँ छ र। यो सामर्थ त कर्मामा छ। कर्माको पाखुरालो उसलाई कज्याउन सक्छ। चरम सुख दिनसक्छ। आखिर परम्पराले कर्मा पनि उसको लोग्ने हो।कर्मा पनि अब ठूलो भयो भनेर काजी बूढ़ोले एक दिन उसलाई पनि सात हिमाल पारी ल्हासा व्यापार गर्न पठाउँछ। कर्माले ल्हासा जान अघि डोमासित बिदा माग्छ अनि डोमाले गहभरि आसु पार्छे। उसले कर्मालाई कहिले फर्किने हो भनेर सोध्न पनि सकिन। कर्मा चाैरीमा चढ़ेर टाड़ा ल्हासाका लागि प्रस्थान गर्छ। धेरै परसम्म डोमाले हात हल्लाएर कर्मालाई बिदा दिने प्रयत्न गर्छे तर सकिन। उ रोई। चिच्याई। कराई। मनमनमा।कर्मा हिँड़ेपछि डोमाको रातको निद्रा पनि हराएको छ। उसका आँखाले सधैं नथुलातिर दृष्टि गाड़ेको हुन्छ। सपनामा उ कर्मालाई देख्छे। ल्हासाको दरबारमा कर्मा र उ ड्डलेको, साथै चाैरीमा चड़ेर हिमाल डुलेको। जङ्गलभित्र हिँउ चितुवा र भालुसित कर्माले सहजजासित लड़ाई गरेर दुवैलाई मारेको। कर्मा कहिले आउँछ... मनभित्र बारम्बार यही प्रश्न छ – उसको मनमा। कर्मालाई किन टाड़ा पठाए ससुराले, मनमनमा ससुरालाई उ पापी भन्छे।ल्हासाबाट फर्केर आउने प्रत्येक कामदारलाई उ कर्माबारे सोध्छे। कर्मालाई ल्हासा जानेका हातमा खबर पठाउँछे। कर्माको खबर पाएको दिन डोमा आनन्दको चिर निद्रामा पर्छे। कर्माले ल्हासाबाट आएर सोझै उसको गालामा म्वाई खाएको सपना उसले देख्ने गरेकी छ।कर्मा ल्हासा गएको पनि चार वर्ष बितेछ। यी चार वर्ष बिताउन डोमालाई चार जूनी बिताए झैं लाग्यो। एक दिन लाक्पालाई काजीले कर्मा आउने कुरो गरिरहेको डोमाले सुनी। डोमाको मन तोरीको फूल फुले झैं फुल्यो। हिमालमा लाली गुराँस डकमक्क भए झैं उसको जीवन फुलेको उसले अनुभव गरी। उसले प्रत्येक कुरामा कर्माको दिप्तियुक्त अनुहार देखेकी थिई।कर्मा आउँने दिन उ बिहानै धारामा गएर सफा भई यतिका वर्ष प्रतीक्षा गरेको व्यक्ति उ सामु आइरहेको थियो। आज उ हर्षित छ। उसको मन प्रफुल्ल छ। सात डाँड़ा पारीबाट उसको सुख आइरहेको थियो। तर भाग्यले डोमा माथि उल्टो खेल खेलिदियो। कर्मा त आइपुग्यो तर उसको कर्मा त आएन छ। कर्माले ल्हासाबाट नै बिहे गरेर आएछ। साथमा छोरी पनि।डोमाले दश-दश वर्ष जस्तो प्रतीक्षा गरी, जसको तपस्या गरी आज उसैले उसको तपस्यामा पानीपानी बनाइ दियो। कर्मा उदेखि टाड़ा भइसकेका थियो। आफ्नो लोग्नेलाई भन्दा बढ़ी माया गरेकी थिई। कर्मा ल्हासा गएदेखि डोमाले प्रत्येक पल उसको सम्झनामा बिताएकी थिई। तर पनि कर्माले उसको प्रेम बुझ्न सकेन। लोग्नेसित सुतेर पनि उसले कर्मालाई सम्झेकी थिई। लोग्नेको कमजोरीलाई पनि उसले कर्मालाई सम्झेर सहेकी थिई। दश वर्षसम्म उ बाँझो बसेकी थिई कर्मालाई सम्झेर। तर कर्माले त डोमालाई विदेश गएर रत्ति भर पनि सम्झिएनछ। डोमाले गहभरि आँशु पारेर यी सबै कुरा सम्झी। उसको छात्ती पोलेर आयो। उसले देखि उसको जीवनको घाम अस्ताएछ। उसले लाक्पालाई सम्झी। आफैंमा घिन लागेर आयो। लाक्पाको काही परेको शरीर र वासना शून्य जीवनदेखि उसलाई दिक्क लागेर आयो। अब उसले त्यही छ्याङले डढ़ेको लाक्पासित नै जीवन बिताउनु छ। उसले सोची म किन यस्ति। काजी बूढ़ोले 17-17 वटी बिहे गर्यो। म पनि यस्तै हुन्छ भनेर जानेकी भए पहिले नै हिँड़्ने थिए। खान लाउनले मात्र मान्छेलाई कहाँ हुँदो रहेछ र। मान्छेलाई मान्छेकै उपस्थित चाहिन्दो रहेछ। उसलाई लाग्यो बिस्तारै उसको जमिन भसिरहेछ। उसको मुख सुकिरहेछ। उसका आँखाबाट आउँदै गरेका आँशु पनि रोकिए। मन रोए पनि उसको आँशु आएन। छोरोले ल्हासाबाट बुहारी लिएर आएको खुशीयाली घरमा भए पनि डोमाको जीवनका सबै सुखहाँसो सिधियो, आज।दश वर्ष जसको आशामा उसले जीवन बिताई आज उसले उसको ख्याल नै नगरी बिहे गर्यो। लाक्पासित सुत्न उसलाई मन लागेन। लाक्पासित सुत्न उसलाई घिन लागेर आयो। घिन किन नलागोस पनि वासनाको ठाउँमा छ्याङको गन्ध आउँछ भने। डोमा उठी बाहिर गई। लाक्पा घोर निद्रामा पर्यो केही बेर मै।भोलिपल्ट बिहान कसैले लाक्पालाई आएर भन्यो डोमाले घाँटीमा पासो लगाइछ।(कथाकार पारसमणि शम सिक्किमका युवा कथाकार-उपन्यासकारको रूपमा परिचित छन्)